Đặt câu hỏi là gì?

Đặt câu hỏi là trọng tâm của phương pháp dạy học  tích cực. Điều quan trọng là phải lựa chọn được loại câu hỏi thích hợp để kích thích tư duy của học sinh và thu hút các em vào các cuộc thảo luận hiệu quả. Phương pháp dạy học bằng cách đặt câu hỏi được thực hiện thông qua việc đặt ra những câu hỏi thăm dò và thách thức nhắm đến các kỹ năng tư duy bậc cao như phân tích, tổng hợp và đánh giá. Đưa ra các câu hỏi có tính thách thức có thể kích thích học sinh khám phá các ý tưởng và ứng dụng kiến thức mới vào nhiều tình huống khác.

Sử dụng các cách đặt câu hỏi khác nhau giúp học sinh suy nghĩ theo nhiều cách mới lạ. Điểm trọng tâm của một lớp học dựa trên phương pháp dạy học dự án là các Câu hỏi Khái quát và bộ Câu hỏi Định hướng ở mức độ cao. Các câu hỏi này được đưa ra ở đầu mỗi đơn vị bài học, và học sinh sẽ tiếp tục khám phá và giải quyết chúng trong suốt quá trình bài học.

Các câu hỏi yêu cầu học sinh tự bảo vệ ý kiến và giải thích lý do của mình gọi là những câu hỏi mở. Các câu hỏi đóng là những câu hỏi có giới hạn, cho phép 1-2 học sinh trả lời đúng hoặc sai. Câu hỏi mở kích thích học sinh đào sâu suy nghĩ và đưa ra nhiều quan điểm. Không chỉ có một câu trả lời đúng. Đưa ra các câu hỏi mở cho nhóm học sinh sẽ thu được vô số các ý tưởng và câu trả lời khác nhau.
Các câu hỏi mở:

·                          Cho học sinh biết điều gì có giá trị và điều gì quan trọng

·                          Khơi gợi nhiều đáp án khác nhau

·                          Kích thích trao đổi giữa giáo viên, học sinh  

·                          Thúc đẩy thảo luận và tranh luận trong lớp

Đặt câu hỏi hiệu quả cần có sự tham gia của cả giáo viên và học sinh. Quan trọng là giáo viên cần phải tạo “thời gian chờ” trước khi yêu cầu trả lời. Thời gian chờ được định nghĩa là khoảng thời gian giữa câu hỏi mà giáo viên nêu ra với một câu trả lời tiếp đó của học sinh. Nó giúp cho học sinh có cơ hội suy ngẫm trước khi nói ra câu trả lời. Nhất thiết phải cho phép nhiều học sinh đưa ra nhiều ý tưởng thay vì chỉ một vài em. Bất cứ học sinh nào muốn chia sẻ ý kiến đều nên được tạo cơ hội. Nếu thời gian không cho phép, những học sinh này cần phải có nơi để chia sẻ, ví dụ như sổ ghi chép, nhật ký học tập... để ghi lại những ý tưởng để có thể thảo luận sau này. 

Vận dụng vào lớp học của bạn
Kỹ thuật đặt câu hỏi hiệu quả có thể dùng cho mọi cấp lớp và mọi môn học để lôi cuốn học sinh vào nội dung bài học

Câu hỏi Đào sâu, Giả định và Làm rõ

Câu hỏi cho các loại hình tư duy khác nhau
Các loại câu hỏi khác nhau giúp hình thành các loại hình tư duy khác nhau. Các định nghĩa và ví dụ sau mô tả ba loại câu hỏi: câu hỏi đào sâu, câu hỏi giả định và câu hỏi làm rõ.

Kỹ thuật đặt câu hỏi	Định nghĩa	Ví dụ
Câu hỏi Đào sâu	Loại câu hỏi này giúp khai thác kỹ và mở rộng tầm quan trọng của ý nghĩa. Học sinh có thể làm rõ thêm các chi tiết từ những câu hỏi bằng cách liên hệ bản thân.	·                          Các ý nghĩa ám chỉ hoặc gợi ý ở đây là gì? ·                          Điều này có ý nghĩa gì với em? ·                          Em có thể mở rộng ý này như thế nào? ·                          Bước tiếp theo có thể là gì?
Câu hỏi Giả định	Loại câu hỏi này giúp thăm dò các khả năng và kiểm chứng các giả thuyết. Loại câu hỏi “điều gì sẽ xảy ra nếu...” cho phép học sinh phát huy trí tưởng tượng của mình dựa trên cơ sở những gì mình vừa học được.	Điều gì sẽ xảy ra nếu ·                          trái đất không có mặt trời? ·                          các chỏm băng ở cực tan chảy? ·                          Charlotte trong truyện Charlotte’s Web còn sống? ·                          Các lý lẽ tán thành và phản đối là gì?
Câu hỏi Làm rõ	Loại câu hỏi này giúp xác định nghĩa của các từ, các khái niệm và làm rõ các ý.	·                          Nhân vật rơi vào hoàn cảnh này như thế nào? ·                          Họ thu thập dữ liệu như thế nào? ·                          Đó có phải là một phương pháp đđáng tin cậy không? ·                          Trình tự các chuỗi ý tưởng là gì và cchúng có mối liên hệ với nhau như thế nnào?